بررسی مقایسه ای نمادهای داستان آفرینش در متون عرفانی منثور
پایان نامه
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی
- نویسنده محمد رضا کریمی
- استاد راهنما ثریا مصلحی علی صفایی سنگری
- سال انتشار 1392
چکیده
چکیده بررسی مقایسه ای نمادهای داستانِ آفرینش، در متون عرفانی منثور محمد رضا کریمی انسان همواره در پی کسب شناخت از خود، محیط و ماورای ماده بوده است. عرفان یکی از مهم ترین و جذاب ترین راههای فهم داستان آفرینش بشر نخستین بوده و در واقع تلاش آدمی در پاسخ به این پرسش اساسی است که ما از کجا آمده ایم؟ چرا و چگونه آمده ایم؟ و به کجا می رویم؟ دنیای نماد و منطقِ اندیشه زبان نمادین، مورد استفاده در اساطیر، ادیان توحیدی و عرفان، جهت کاویدن و یافتن کلید رمزی این معمای رازآلود به ظاهر سربسته به مُهرِ عدم اطمینان در درستی و راست آزمایی کارکردها، ویژگی ها و کاربردهای نمادین کارکترها و عناصر مادی / مفهومی؛ تشکیل دهنده ساختار اصلی و فرعی داستان آفرینش است. این پژوهش به روش علمی کاربردی ـ توصیفی و تحلیلی، با بهره برداری از شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای پیرامون موضوع مطروحه به بررسی مقایسه ای داستان آفرینش آدم (ع) در متون عرفانی منثور؛ با گزینش منابع تفاسیر عرفانی از سه منظر: درجه غلظت و خلوص عرفانی متفاوت، مذاهب مختلف نویسندگان تفاسیر (اهل تسنن و تشیع) و نیز برداشت های خاص از مفاهیم عرفانی ـ دینی در فرآیند زمانی عصر نویسندگان تفاسیر (قرن پنجم تا قرن نهم) مانند: کشف الاسرار میبدی، مرصاد نجم رازی، روض الجنان ابوالفتوح رازی و ترجمه صافی فیض کاشانی پرداخته است. پژوهنده با استخراج نمادها در اسطوره ایرانی آفرینش، تورات، انجیل، قرآن و تفاسیر عرفانی مذکور؛ در وحله اول با مقایسه قرار دادن اسطوره ایرانی و ادیان توحیدی با هم دیگر و تفاسیر عرفانی با یک دیگر و سرانجام مقایسه نمادهای تحقیق به صورت یکجا و منسجم؛ همان گونه که از پیشینه تحقیق بر می آید، تاکنون به این گستردگی موضوع مطروحه مورد بررسی، توصیف و تحلیل قرار نگرفته است. به منظور سنجش میزان تأثیر پذیری تفاسیر عرفانی در زیرساخت و روساخت از منطق نماد و زبان نمادینِ اسطوره ایرانی و ادیان در پنج فصلِ پژوهش شامل: کلیات، مبانی نظری، مقایسه نمادهای اسطوره و ادیان، مقایسه نمادهای تفاسیر عرفانی و نیز استفاده از جداول، فراوانی عناصر و نمودار آماری به همراه توصیف، تحلیل و نتیجه گیری چنین معلوم گردید که: نمادهای عنوان شده، مطرح در تحقیقِ حاضر با 26/55% از قرآن؛ 16/13% از منابع مشترک: (اسطوره ایرانی، تورات، انجیل، قرآن) 53/10% از تورات؛ 53/10% از منابع مشترک: (تورات و قرآن) 26/5% از منابع مشترک: (اسطوره ایرانی و قرآن) 26/5% از سایر منابع: (عرفان اسلامی) تاثیر گرفته شده است. به عبارتی: مشخّص گردید که داستانِ آفرینش آدم (ع) استنباط شده در تفاسیر عرفانی موید درستی فرضیه های پژوهش بر اساس پرسش های تحقیق است.
منابع مشابه
بررسی و تحلیل اسطوره هبوط در متون منثور عرفانی
متون فارسی عرفانی، بهویژه متون متقدم منثور قرن پنجم و ششم به دلایل و عوامل گوناگون، بستری فراهم کردهاند که اسطوره گناه و هبوط آدم(ص) در کنار مؤلفههایی چون اختیار و اراده انسان، آگاهی و معرفت، آزادی و جبر، بیشترین بسامد را داشته باشد. در این مقاله، نویسنده ضمن بررسی مفهوم گناه و هبوط در چهار حوزه «اصل واقعه هبوط»، «امکان هبوط»، «اهداف هبوط» و «نتایج هبوط»، مهمترین اشتراکات و افتراق...
متن کاملبسترهای آفرینش هنری در متون عرفانی
در نوشتار حاضر، به واکاوی پیوندهای موجود میان اندیشه عرفانی و جنبههای زیباشناسانه متون عرفانی پرداخته شده است. به عبارت دیگر، این مقاله در پی معرفی بسترهای فکریای است که از متون عرفانی آثاری هنری ساختهاند. اهمیت این بسترها را باید در دخالت آگاهانه یا ناآگاهانه آنها در فرآیند آفرینش متون پیگیری کرد، چنانکه حتی متونی همچون مقالات، تذکرهها، نامهها و متون تعلیمی صوفیه را نیز به آثاری شاعرانه ت...
متن کاملبررسی و تحلیل اسطوره هبوط در متون منثور عرفانی
متون فارسی عرفانی، بهویژه متون متقدم منثور قرن پنجم و ششم به دلایل و عوامل گوناگون، بستری فراهم کردهاند که اسطوره گناه و هبوط آدم(ص) در کنار مؤلفههایی چون اختیار و اراده انسان، آگاهی و معرفت، آزادی و جبر، بیشترین بسامد را داشته باشد. در این مقاله، نویسنده ضمن بررسی مفهوم گناه و هبوط در چهار حوزه «اصل واقعه هبوط»، «امکان هبوط»، «اهداف هبوط» و «نتایج هبوط»، مهمترین اشتراکات و افتراق...
متن کاملتاثیر اسرائیلیات بر چگونگی انعکاس قصۀ آفرینش آدم در متون منثور عرفانی فارسی (از قرن پنجم تا پایان قرن هفتم)
Misbah al-Ashari‛at is a book with mystical and ethical themes which has been attributed to Imam Ja‛far Sadiq. Although all chapters of the book begin with the phrase “(as) Imam Sadiq said” which primarily indicates that the book has been written by him, the correctness of such an attribution is criticized on various grounds including the content of the book and the available certif...
متن کاملعالم اَلَست در متون منثور عرفانی تا قرن هفتم
پیمان ازلی الست که در عالم ذرّ به همه فرزندان آدم ارائه شده، از گذشتههای دور حتّی قبل از اسلام مورد توجه متفکران بوده است. بعد از اسلام، مفسران، محدّثان، فلاسفه و عرفا و... به آن پرداختهاند. عرفا عالم الست را مبتنی بر مشرب عرفانی خود بررسی کرده و بر اساس دریافت خود از این واقعه سخنها گفتهاند. در این نوشته عالم الست و مباحث مربوط به آن در متون منثور کهن عرفانی بررسی شده است و بر اساس کتب مذکور ...
متن کاملبسترهای آفرینش هنری در متون عرفانی
در نوشتار حاضر، به واکاوی پیوندهای موجود میان اندیشه عرفانی و جنبه های زیباشناسانه متون عرفانی پرداخته شده است. به عبارت دیگر، این مقاله در پی معرفی بسترهای فکری ای است که از متون عرفانی آثاری هنری ساخته اند. اهمیت این بسترها را باید در دخالت آگاهانه یا ناآگاهانه آنها در فرآیند آفرینش متون پیگیری کرد، چنانکه حتی متونی همچون مقالات، تذکره ها، نامه ها و متون تعلیمی صوفیه را نیز به آثاری شاعرانه ت...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023